Weergaven: 5
Darmflora van honingbijen
Het onderzoek naar het belang en het functioneren van de darmflora bij insecten en bijen is vrij nieuw. Maar hoe meer onderzoek er wordt verricht, hoe meer duidelijk wordt dat de micro-organismen die leven in het spijsverteringsstelsel van de bijen belangrijk zijn voor voedselvertering, ontgifting en ondersteuning van het immuunsysteem.
Microbiota van honingbijen
De term ‘microbiota’ verwijst naar alle micro-organismen (bacteriën, schimmels, virussen en protozoa) die in een bepaald deel van een organisme leven. Bij bijen speelt het darm microbioom een belangrijke rol voor hun gezondheid en immuniteit. Uit diverse onderzoeken blijkt dat een stabiele en gevarieerde darmmicrobiota de weerstand van bijen tegen veelvoorkomende ziekteverwekkers, zoals nosema en varroa, aanzienlijk vergroot.
Daarnaast helpt de microbiota bij de afbraak van voedingsstoffen uit stuifmeel en nectar, de ontgifting van schadelijke stoffen (bijvoorbeeld pesticiden) en de productie van antimicrobiële stoffen die bijen extra beschermen tegen pathogenen. De samenstelling van de microbiota beïnvloedt niet alleen de lichamelijke gezondheid van bijen, maar ook hun gedrag, het vermogen om taken te verdelen binnen het volk en zelfs hun leer- en geheugenprocessen.
Sociale versus solitaire bijen
Hoewel de honingbij (Apis mellifera) veruit het meest onderzocht is, groeit de belangstelling voor het microbioom bij van andere bijensoorten, zoals hommels (Bombus) en solitaire bijen (bijvoorbeeld Xylocopa-soorten).
Sociale bijen leven in grote kolonies en hebben doorgaans een ‘kernmicrobiota’ – een vaste set micro-organismen die van generatie op generatie en onderling via intensief contact wordt overgedragen. Deze overdracht gebeurt zowel verticaal (van koningin naar nakomelingen) als horizontaal (tussen werksters in de kolonie via voedseloverdracht of nauw contact). Daardoor blijft de samenstelling van het microbioom relatief stabiel binnen een bijenvolk. En dat is belangrijk is voor hun immuniteit.
In tegenstelling tot sociale soorten zijn solitaire bijen aangewezen op hun eigen nesten en voedselbronnen. Elke solitaire bij bouwt en voorziet haar eigen nest, waardoor microben minder worden overgedragen. Vooral de variatie in nestlocaties, bodemsamenstelling en plaatselijke bloemen die worden bezocht, zorgen voor een grotere diversiteit aan micro-organismen. Hierdoor is het darm microbioom bij solitaire bijen vaak minder voorspelbaar dan bij sociale bijen.
Impact van de omgeving op de darmflora
De samenstelling van de microbiota bij bijen kan sterk variëren onder invloed van omgevingsfactoren. Bijen die leven in natuurlijke of extensief beheerde gebieden met een brede variatie aan bloemen, blijken doorgaans een hogere microbiële diversiteit te hebben dan bijen die vooral in door de mens gedomineerde landbouwgebieden verblijven. Monoculturen en het intensieve gebruik van pesticiden kunnen de natuurlijke balans van de microbiota verstoren, waardoor bijen vatbaarder worden voor ziekten en stress. Ook kan klimaatverandering de beschikbaarheid van bepaalde bloemen en nectarbronnen beïnvloeden, wat zijn weerslag heeft op de darmmicrobiota en dus op de gezondheid van bijenpopulaties.
Verder onderzoek naar de darmflora
De laatste jaren hebben technologische ontwikkelingen, zoals high-throughput sequencing en (meta)genomische technieken, het onderzoek naar de bijenmicrobiota in een stroomversnelling gebracht. Zo is er meer inzicht gekomen in de rol van specifieke bacteriën, zoals Lactobacillus, Bifidobacterium en Snodgrassella, en hun interactie met de bijen.
Toch is het onderzoek naar de darmflora van bijen nog volop in ontwikkeling en blijven er belangrijke vragen onbeantwoord. Hoe kan de microbiota bijvoorbeeld worden ingezet om bijen te helpen omgaan met nieuwe of veranderende pathogenen en milieuvervuiling? En hoe beïnvloeden diverse bestuivingspraktijken de microbiota en daarmee de gezondheid van wilde bijen en honingbijen?
Met het oog op de wereldwijde achteruitgang van bijen en andere bestuivers is het belangrijk om deze kennis verder uit te bouwen. Door te investeren in onderzoek naar de microbiota van zowel sociale als solitaire bijen, en door in te zetten op een bijvriendelijk en bloemrijk landschap, kunnen we onze bijen beter beschermen en behouden.
Blijf op de hoogte van de recentste ontwikkelingen in bijen en imkerland en sluit je aan bij Imkers Neteland